یکی از سازه هایی که در مناطق خشک ، بیشتر از آنچه تصور می کنید در حال استفاده است استخرهای کشاورزی است. این استخر ها در حال حاضر بیشتر در مناطقی مورد استفاده قرار می گیرد که در تمام فصول سال باراش باران و برف را ندارد. استفاده از استخر های کشاورزی بیشتر در مناطق آب و های خشک و یا نیمه خشک می باشد، به این جهت که در مدت زمانی که نمی توانند از آب باران، چاه ها و یا قنات ها به منظور کشاورزی و یا آبیاری مزارع استفاده کنند، از آب ذخیره در استخر استفاده نمایید.

استخر کشاورزی که در ابتدای مطلب متوجه شدیم بهتر است با پلیمر ساخته شود به استخر کشاورزی ژئوممبران نیز معروف است. این نوع استخر در کشور ما که همواره دچار بحران آب میباشد راه حل قطعی برای کشاورزان بخصوص در مناطق گرمسیری و خشک است. حتی در مناطق دیگر هم برای مدیریت منابع آب و تنظیم زمان ابیاری از استخر های پلیمری کشاورزی استفاده میشود.

 بخوانید : ژئوتکستایل 

هدف اصلی استخرهای کشاورزی، ذخیره ‌سازی آب برای استفاده در زمان‌هایی است که منابع آب محدود یا در دسترس نیستند. آب موجود در استخرهای کشاورزی به صورت مستقیم یا از طریق سیستم‌های آبیاری، به مزارع جاری می‌شود. این کار باعث بهینه ‌سازی مصرف آب و افزایش بهره ‌وری کشاورزی می‌شود. همچنین به عنوان یک منبع ذخیره آب مؤثر برای آبیاری مزارع و گیاهان محصولی در فصل ‌های خشک مورد استفاده قرار می‌گیرند.

 استخرهای کشاورزی می‌توانند در کنترل سیلاب و سیل های ناشی از بارندگی شدید نقش داشته باشند. آب جاری به استخرها هدایت می‌شود تا از فرسایش خاک جلوگیری شود. با توجه به نیازهای متغیر زمانی برای آبیاری مزارع، استخرهای کشاورزی به مدیریت بهتر و اقتصادی‌ تر منابع آب کمک می‌کنند. همچنین برخی از استخرهای کشاورزی با استفاده از فناوری‌های هوشمند، مانند سیستم‌های حسگر و اتوماسیون، بهبود آبیاری و مصرف بهینه آب را فراهم می‌کنند.

استخر کشاورزی ژئوممبران نوع خاصی از استخر کشاورزی است که با ورق های ژئوممبران پوشیده میشود. ژئوممبران ورق هایی از جنس پلیمر هستند که امروزه جایگزین روش های قدیمی عایق بندی شده اند. طبق تعریف ویکی پدیا از ژئوممبران:  ورقی عایق است بر پایه پلی‌اتیلن که معمولا ژئوممبران از ۹۶ درصد رزین پلی اتیلن و ۳ درصد مستربچ و ۱ درصد آنتی‌اکسیدان تشکیل می‌شود .در گذشته برای ساخت استخر های کشاورزی با پوشش خاک و بتن استفاده می‌شد که کارایی لازم را نداشتند.با تولید ورق های ژئوممبران ،ساخت استخر کشاورزی ژئوممبران آغاز شد . ورق های ژئوممبران در ساخت استخر روی سطح خاک قرار گرفته و باعث عایق بندی و مانع از نشت آب به زمین میشود. این ورق ها باید در کنار هم قرار گرفته و با دستگاه جوش حرارتی به یکدیگر متصل شوند.

این ورق ها برای ذخیره سازی آب در استخر ها جایگزین مناسبی برای پوشش های دگر شدند که علاوه بر کارایی بالا، طول عمر بالایی نیز دارند. استخر های ژئوممبران کشاورزی، استخر هایی با توانایی ذخیر سازی بالای آب می باشند، که باعث کاهش میزان هدر رفت آب شده است. کشاورزان با استفاده از این استخر ها و فراهم آوردن شرایط مناسب برای رشد محصولات و گیاهان بهترین بهره برداری را از این استخر ها خواهند داشت.

می‌توان از استخر کشاورزی به منظور پرورش ماهی نیز استفاده کرد. این استخرها به عنوان یک محیط مناسب برای پرورش ماهی‌ها، میگوها و سایر گونه‌های آبزی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. در استخرهای کشاورزی می‌توان به راحتی دمای آب را کنترل کرد که این امکان را فراهم می‌کند تا محیط زیستی مناسب برای پرورش ماهی‌ها ایجاد شود. در واقع، ادغام استخر کشاورزی با استخر پرورش ماهی می‌تواند به یک راهکار برای مدیریت منابع آب و تولید همزمان محصولات آبزی تبدیل شود. این رویکرد، که به آن “استخر کشاورزی آبزی” نیز گفته می‌شود، مزایای زیادی دارد.

استفاده از آب موجود در استخرهای کشاورزی برای پرورش ماهی به مدیریت بهتر منابع آب و کاهش ضایعات منجر می‌شود. امکان تولید همزمان محصولات کشاورزی و ماهی در یک مکان فراهم می‌آید که به کشاورزان این امکان را می‌دهد تا درآمد خود را افزایش دهند. پرورش ماهی در آبهای استخرهای کشاورزی می‌تواند کیفیت آب را کنترل کرده و از آلودگی‌های محیطی جلوگیری کند. ادغام فعالیت‌های کشاورزی و آبزی ‌پروری در یک فضای مشترک، منجر به بهینه ‌سازی استفاده از فضا و منابع می‌شود. در کل، برای کاهش قیمت استخر پلیمری پرورش ماهی استفاده از استخرهای کشاورزی دومنظوره  مناسب است که این استخر ها علاوه بر بهبود مدیریت منابع آب و افزایش بهره‌ وری در حوزه‌های آبزی ‌پروری و کشاورزی کمک کند.

این استخرها در برابر تغییر فصل و گرما و سرما بسیار مقاوم هستند. استخر ذخیره آب کشاورزی ژئوممبران به طور قابل توجهی میزان تبخیر آب را کاهش می دهد و آب را به مقدار و مدت بیشتری ذخیره می نماید. استخرهای کشاورزی ژئوممبران در زمان بارندگی ،از راه افتادن روان آب ها جلوگیری میکنند. تجمع آب در این استخر در زمان های بارندگی روان آب هایی ایجاد می شوند که باعث از بین بردن مواد مغذی موجود در خاک و فرسایش خاک می شود.  این استخر ها مساحت کمتری از زمین را اشغال کرده و برای کشاورزانی که مساحت بالایی از زمین را در اختیار ندارند مناسب ترین روش می باشد.

انواع استخر کشاورزی ژئوممبران بر اساس محل احداث:

استخرهای کشاورزی در چند مدل قابل طراحی و اجرا می باشد که می توان آنها را براساس میزان ارتفاع از سطح، نوع خاک مورد استفاده در زیر ساخت ها و میزان بارندگی طبقه بندی کرد. استخر کشاورزی ژئوممبران بر اساس شرایط محل احداث ، به سه مدل تقسیم میشوند. استخرهای سطحی با ورق ژئوممبران به این صورت نیاز به فضای کافی و بدون محدودیت دارد. در این نوع از استخر، برای استفاده از آب ذخیره شده به این علت که به صورت کامل روی سطح زمین است تنها به فشار آب نیاز می باشد. استخر مدفون نوع دیگر استخر کشاورزی ژئوممبران است که بیشتر در مناطق بادخیز و خاک قابل حفاری اجرا میشود. در این مدل استخر کشاورزی باید خاکبرداری انجام شود و خروج اب خروج آب بوسیله سیستم های پمپاژ و کف کش ها انجام میگیرد.